Brand

Veel woningbranden beginnen tijdens het koken. Hoe voorkom je een keukenbrand?

Wat kan ik zelf doen?

• Blijf in de buurt van het fornuis of de kookplaat als je kookt.
• Houd passende deksels bij de hand om in geval van vlam in de pan de brand snel te kunnen doven. Vlam in de pan kan zowel bij een gasfornuis als een elektrisch fornuis voorkomen.
• Als de vlam in de pan slaat, zet dan onmiddellijk de warmtebron en de afzuigkap uit.
• Blus een brandende pan vet nooit met water. Hierdoor ontstaat een steekvlam.
• Gebruik geen blusdeken om het vuur te doven.
• Maak de afzuigkap regelmatig schoon. Vet kan in de afzuigkap komen, dit vet kan vlam vatten.
• Maak apparaten zoals een broodrooster, frituurpan en tosti-ijzer regelmatig schoon.
• Zet apparaten meteen na gebruik uit.
• Zorg dat de slang van een niet-ingebouwd gasfornuis buiten de hitte van de gaspitten blijft. Controleer de slang regelmatig op scheurtjes en vervang deze na maximaal 15 jaar.
• Houd brandbare dingen zoals gordijnen, thee- en handdoeken uit de buurt van het kooktoestel. Deze vatten makkelijk vlam.
• Verbind niet zomaar stekkerdozen onderling met elkaar. 
• Heb je een (keuken)geiser, laat deze dan jaarlijks controleren en reinigen. Een slecht werkende geiser stoot verbrandingsgassen uit, waaronder koolmonoxide, die slecht zijn voor je gezondheid en soms zelfs dodelijk.

In Zeeland komen jaarlijks zo'n 60 schoorsteenbranden voor. De oorzaak is meestal een vervuilde of verstopte schoorsteen.

Wat moet ik doen bij een schoorsteenbrand?

Je herkent een schoorsteenbrand aan een loeiend geluid in het rookkanaal. Kom direct in actie en volg onderstaande stappen op:

• Doof het vuur in de haard met zand, om rook in huis te voorkomen.
• Sluit de schoorsteenklep.
• Sluit de luchttoevoer van de kachel of de deurtjes bij een open haard.
• Bel 112.
• Ventileer na het doven van het vuur de ruimte in verband met koolmonoxidevorming.

Let op: blus nooit met water! Dat leidt tot stoomvorming. De druk die daarbij ontstaat kan ontploffingen veroorzaken en het rookkanaal kan daardoor scheuren.

Pas op voor koolmonoxidevergiftiging

Je schoorsteen kan verstopt raken door bijvoorbeeld een vogelnest, specie, stenen of vorming van aanslag aan de binnenkant van het rookkanaal. Er is dan te weinig of geen ventilatie meer, waardoor de rook terugslaat in de kamer. Je loopt risico op een koolmonoxidevergiftiging. Goed onderhoud is daarom belangrijk. 

Hoe voorkom ik een schoorsteenbrand?

• Stook veilig. Gebruik schoon en droog hout. Pas de Zwitserse methode toe, ook wel 'het omgekeerde stoken' genoemd. Onder in de kachel leg je grote houtblokken, met daar bovenop kleine houtjes die je aansteekt. Deze methode zorgt ervoor dat het vuur van bovenaf rustig begint te branden en dat de rookontwikkeling minimaliseert.

• Zorg voor voldoende ventilatie.
• Zorg voor een emmer met zand naast de schoorsteen, open haard of kachel.
• Zorg voor een schone schoorsteen. Laat de schoorsteen minstens één keer per jaar vegen en controleren door een erkend bedrijf.

Onzorgvuldig gebruik van elektrische apparaten is een belangrijke oorzaak van woningbranden. Bijna alle elektrische apparaten worden warm bij gebruik. Die warmte moet weg kunnen. Is dat niet het geval, dan kan brand ontstaan. Gelukkig kun je zelf veel doen om brand in je woning te voorkomen. Zoals:

• Gebruik bij het opladen van bijvoorbeeld mobiele telefoons, tablets en laptops altijd de officiële bijbehorende opladers. Accu’s worden warm, leg daarom de apparaten tijdens het opladen niet op bijvoorbeeld het bed of de bank.
• Zet apparaten zoals je televisie of computer uit in plaats van op stand-by (slaapstand). Op stand-by blijven onderdelen binnenin het apparaat warm.
• Maak filters van elektrische apparaten regelmatig schoon. Opgehoopt stof in combinatie met warmte vergoot namelijk de kans op brand. Wasdrogers, afzuigkappen, magnetrons en ovens hebben zo’n filter.

Meer tips om brand te voorkomen bij elektrische apparaten? Kijk op onze speciale webpagina over dit onderwerp.

In Zeeland zien we ook steeds meer elektrische voertuigen. Bij het niet goed opladen van deze apparaten kan er brand ontstaan. Deze branden zijn moeilijk te blussen. Daarom is voorkomen beter! Wij hebben een aantal tips voor je tegen brand bij een elektrische fiets en elektrische auto.

Elektrische fiets of scooter

• Leg de accu tijdens opladen op een harde ondergrond.
• Plaats een rookmelder op de plek waar je de accu oplaadt. Zo wordt je op tijd gewaarschuwd bij brand.
• Laad de accu altijd op met de daarvoor bestemde oplader. Koop nooit opladers die niet gecertificeerd zijn en niet door de fabrikant van de elektrische fiets aangeraden worden.
• Is je accu gevallen, beschadigd of vervormd? Neem geen risico: leg ’m buiten neer en breng ’m naar de fietsenmaker of gespecialiseerd bedrijf en laat de accu testen.

Elektrische auto

• Laad de auto via een aparte groep. Een elektrische auto gebruikt veel meer stroom dan huishoudelijke apparaten.
• Gebruik geen verlengsnoeren. Deze zijn niet gemaakt voor de grote hoeveelheid stroom die een elektrische auto nodig heeft.
• Zelf een laadpaal installeren? Doe dit altijd via een gecertificeerd bedrijf. 

Brandveilig klussen lijkt logisch, maar een ongeluk zit in een klein hoekje. Zeker als je werkt met hitte of brandgevaarlijke stoffen. Met simpele veiligheidsmaatregelen kan je veel narigheid voorkomen.

Wat kan ik zelf doen?

• Koop een rookmelder bij de bouwmarkt en installeer hem.
• Rol kabelhaspels bij gebruik helemaal af.
• Houd een gasfles altijd rechtop.
• Soldeer of las niet in de buurt van brandbaar materiaal.
• Pas op met brandbare verf: de gassen kunnen bij een open vlam brand veroorzaken.
• Zorg dat je elektrische apparaten goed onderhouden zijn.

Er zijn duizenden redenen om een feest te organiseren. Carnaval, een huwelijk of een themafeest. Decoraties en feestkleding verhogen de sfeer, maar ook het brandgevaar. Sta jij stil bij de risico’s? Weet jij wat je moet doen als je kleding onverhoopt in brand vliegt? Hoe hang je feestversiering veilig op? En hoe vlucht je het café uit als er brand uitbreekt?

Kleding

De mooiste feestkleding maken de feestvierders vaak zelf. Dit is alleen niet zonder gevaar. Kleding, pruiken en baarden uit een feestwinkel zijn geïmpregneerd met een brandvertragend middel, maar eigen creaties niet. De snelheid waarmee kleding in brand vliegt en de verspreiding van vuur en vlammen, is afhankelijk van:

• De vorm: ruimvallend of nauwsluitend.
• De samenstelling van de stof: katoen, linnen, polyester, polyamide etc.
• De structuur van de stof: open of dicht geweven, harig of glad oppervlak.

Plantaardige vezels, bijvoorbeeld katoen, vatten makkelijker vlam dan dierlijke vezels, zoals wol. Synthetische vezels, zoals polyester, vatten juist moeilijker vlam. Maar bij contact met vuur smelten ze wel. De smeltdruppels kunnen op die plekken brandwonden veroorzaken.

Kleding in brand! Wat nu?

• Probeer niet in paniek te raken.
• Ga nóóit rennen. Dat wakkert de vlammen juist aan.
• Doof de vlammen met water, door over de grond te rollen of met een blusdeken.
• Begin direct met het koelen van de wond voor minimaal vijf minuten. Doe dit met zacht stromend, lauw kraanwater. Is dit niet bij de hand? Koel dan met een natte doek.

Versiering

Slingers, vlaggetjes en andere versieringen zijn vaak gemaakt van brandbaar materiaal en kunnen leiden tot gevaarlijke situaties. Houd je daarom aan de voorschriften bij het ophangen van de versiering. Enkele tips:

• Gebruik moeilijk brandbare versiering. Dit staat vaak op de verpakking.
• Hang versiering niet in de buurt van lampen, spots of apparatuur die heter wordt dan handwarm. Zo voorkom je dat het materiaal gaat gloeien of ontbranden.

Vluchten

Tijdens feesten is het in cafés of zalen vaak extra druk. Mocht er onverhoopt brand uitbreken, dan is het belangrijk dat je weet wat je moet doen.

• Kijk bij binnenkomst waar de (nood)uitgangen zijn.
• Raak niet in paniek.
• Waarschuw en help anderen.
• Vlucht via een (afgesproken) veilige route
• Blijf zoveel mogelijk uit de rook, dichtbij de grond.
• Gebruik nooit de lift.
• Sluit indien mogelijk alle deuren achter je.
• Bel 112.

Controles in Zeeland

In de aanloop naar carnaval adviseert Brandweer Zeeland diverse Zeeuwse gemeenten over de brandveiligheid tijdens dit evenement. Zo controleert de brandweer diverse horecabedrijven en maakt afspraken over bijvoorbeeld bouwlocaties van de praalwagens.

Bij brand komt altijd rook vrij. Rook van brand is ongezond. Probeer altijd te voorkomen dat je rook inademt. Is er een brand in de buurt? Sluit dan ramen en deuren en zet ventilatie uit. Blijf uit de rook.

Ben je buiten en niet in de buurt van een woning of gebouw? Let dan op de windrichting en zoek een plek op in de omgeving waar je geen last hebt van de rook. Help ook mensen om je heen om uit de rook te blijven.

Gezondheidseffecten van rook

De acute risico's van het inademen van rook hangen vooral af van de hoeveelheid zwevende deeltjes (zoals roet en ander fijnstof) en de hoeveelheid irriterende stoffen die je binnenkrijgt. De gevolgen van het inademen van rook zijn onder andere prikkelende ogen, luchtwegen, neus en keel. Dit kan leiden tot tranen en hoesten. Deze effecten verdwijnen vaak snel. Hoe hoger de concentratie rook, hoe sneller je er last van hebt. Neem bij aanhoudende klachten altijd contact op met je huisarts.

Lees hier de meest gestelde vragen en antwoorden over brand en rook

Bij alle grotere branden komt rook vrij, soms in grote hoeveelheden. Rook is altijd schadelijk, niet alleen wanneer er brand is bij een (chemisch) bedrijf, maar ook bij een gewone woningbrand of natuurbrand. In een bedrijf of woning zijn verschillende stoffen aanwezig, zoals plastics, isolatiematerialen en grondstoffen voor bedrijven. Door verbranding worden deze omgezet in schadelijke stoffen in de rook. Zelfs het verbranden van schoon papier of een stuk hout levert gevaarlijke rook op. De brandweer waarschuwt dan ook altijd om uit de rook te blijven. Wanneer rook over je huis komt is het verstandig om ramen en deuren gesloten te houden en de ventilatie uit te zetten. Zie ook: https://www.blijfuitderook.nl.  

Metingen van de brandweer
Soms worden er door de brandweer metingen verricht. Er wordt dan onder meer gekeken hoe de rook opstijgt (een rookpluim), waar de rook naar toe gaat en hoeveel rook er is op leefniveau (daar waar mensen en dieren leven).

Een rookpluim wordt sterk beïnvloed door onder meer de windsterkte, windrichting, type te verwachten verbrandingsproducten, de omvang en verloop van de brand, de brandweerinzet en bebouwing/bewoning in de omgeving.

De brandweer meet standaard op koolmonoxide, omdat deze stof vrijwel altijd onderdeel is van de mix aan stoffen die in rook aanwezig is. De concentratie van stoffen varieert sterk en hangt af van wat er in brand staat en wat de omstandigheden zijn tijdens de brand (hoeveelheid zuurstof, manier van blussen, etc.). Zo nodig wordt aan mensen een advies gegeven om te schuilen of te evacueren.

Wanneer wordt vermoed dat er bijzondere stoffen vrijkomen die mogelijk schadelijk zijn voor mensen op leefniveau maar de brandweer niet zelf kan meten, kunnen er luchtmonsters worden genomen. Deze worden dan door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) geanalyseerd. Het kan wel enige weken duren voordat hier een resultaat van bekend is.

Asbest
Wanneer de brandweer vermoedt dat er asbest vrijkomt bij de brand, doen meetploegen een eerste ruwe inventarisatie waar asbestbrokken terecht zijn gekomen. In dat gebied worden dringende veiligheidsmaatregelen voor bewoners en bedrijven geadviseerd. Vervolgens wordt een gecertificeerd bedrijf ingeschakeld om de exacte verspreiding van asbestdeeltjes in kaart te brengen. In overleg met de gemeente wordt het openbaar terrein waarop asbest is verspreid afgesloten voor het publiek en waar nodig opgeruimd.

Waar wordt gemeten
In de beginfase wordt in de directe omgeving van de brand gekeken en gemeten. De concentraties vrijkomende stoffen zijn daar vaak het hoogst. Daarnaast is het van belang om te kijken waar de rookpluim weer ‘neerkomt’ dit kan soms kilometers verder zijn. Zeeland kent sterke wisselingen in het weer, waardoor het soms lastig is om snel een voorspelling te doen waar en in welke mate de rook verderop naar beneden komt. Dit kan ook berekend worden. Er wordt dan gekeken naar windrichting, windkracht en andere aspecten van het weer, zoals beweging in de lucht en de eerdergenoemde aspecten. Dit is een complexe, tijdrovende berekening. Daarnaast worden meldingen van omwonenden aan de meldkamer meegenomen.

Rook en gevaarlijke stoffen verdunnen naarmate zij zich verspreiden in de omgeving. Concentraties van stoffen nemen daarmee ook af en zijn dan gewoonlijk lager dan de maximaal toegestane waarden. Bij lage concentraties kan nog wel een soms hinderlijke geur van de rook worden waargenomen, maar zal dit niet tot ernstige gezondheidsklachten leiden, we spreken dan van gezondheidshinder.

Meer informatie en klachten melden
Het is altijd mogelijk dat – ook bij verdunning van rook en kleine concentraties van specifieke stoffen – er sprake is van stankoverlast en eventuele ademhalingsklachten. Stank en andere klachten kan je melden bij het milieumeldpunt van de RUD Zeeland (omgevingsdienst). Het milieumeldpunt is bereikbaar op 0118 412323. Dit meldpunt is 7 dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar. Bij aanhoudende gezondheidsklachten is het raadzaam om de huisarts te raadplegen.

In de rechterkolom op deze pagina staat een overzicht van vragen en antwoorden over brand en rook: Vragen en Antwoorden bij brand.pdf (zeelandveilig.nl)

Asbest werd vroeger vaak in de bouw gebruikt om zijn goede eigenschappen: het is sterk, slijtvast, bestand tegen hoge temperaturen, isolerend en goedkoop. Sinds 1994 is het gebruik van asbest in ons land echter verboden. Tegenwoordig staat het vooral bekend om de grote gezondheidsrisico's. Als de fijne, microscopische kleine vezels vrijkomen, kunnen ze diep in de longen schade aanrichten. Gezondheidsrisico’s kunnen alleen optreden wanneer losse asbestvezels ingeademd worden. Niet iedereen die asbestvezels inademt, wordt hierdoor ziek. Hoe vaker je grote hoeveelheden asbestvezels inademt, hoe groter de kans op ziekte.

Bij een brand kunnen asbestdeeltjes vrijkomen. Het kan gaan om vezels die door de hitte en rook worden meegenomen en verderop naar beneden komen, maar ook om brokstukken die op de grond terechtkomen en beschadigen op het moment dat iemand hier vervolgens over heen loopt of rijdt. Omdat blootstelling aan deze vezels bij een brand vaak gering is en van korte duur, is het risico dat je iets inademt klein.

Wat doet de overheid bij een asbestbrand? 

Wanneer de brandweer vermoedt dat er asbest vrijkomt bij een brand, wordt direct een meetploeg opgeroepen om in de omgeving te zoeken naar mogelijk asbesthoudend materiaal. Wanneer er materiaal wordt aangetroffen dat asbesthoudend lijkt te zijn, wordt het verspreidingsgebied afgezet. Er wordt een asbestverwijderingsbedrijf ingeschakeld dat de asbest gaat opruimen. 

Wat moet ik doen bij een asbestbrand? 

• Blijf uit de rook. Deze kan asbestvezels en asbestresten (flinters) bevatten.
• Ga naar binnen, sluit ramen en deuren en schakel uw ventilatiesysteem uit. Help mensen in uw omgeving om ook uit de rook te blijven.

Wat moet ik doen als ik (vermoedelijk) asbest aantref?  

• Laat het liggen en raak het niet aan. 
• Loop er niet doorheen. 
• Voorkom dat stukjes asbest in je woning terecht komen, door bijvoorbeeld schoenen, kinderwagen of huisdieren.
• Voorkom dat kinderen gaan spelen met asbest en zorg ervoor dat zij niet in een gebied komen waar asbest kan liggen.
• Meld het bij uw gemeente. De schoonmaakploeg van het asbestverwijderingsbedrijf zal zo spoedig mogelijk bij u langs komen.

Meer informatie

• Website GGD Zeeland

Koolmonoxide (CO), ook wel koolstofmonoxide genoemd, is een sluipmoordenaar. Het is een zeer giftig gas, dat je niet ruikt en proeft. De oorzaak van een koolmonoxidevergiftiging is vaak een combinatie van een defect of slecht onderhouden gastoestel, geiser of cv-installatie en onvoldoende ventilatie. Als er te weinig zuurstof is, neemt de kans op een koolmonoxidevergiftiging toe.

Hoe voorkom ik een koolmonoxidevergiftiging?

Je kan zelf maatregelen nemen om de kans op een koolmonoxidevergiftiging te verkleinen:

• Laat de kachel, cv-ketel of geiser ieder jaar controleren door een erkend installateur. Hij bekijkt ook of er voldoende ventilatie is en of de werking van het rookkanaal in orde is. Doe dit dus niet zelf. Een verkeerde afstelling vergroot de kans op een onvolledige verbranding. Vaak kan je aan een sticker op het toestel zien wanneer deze voor het laatst is gecontroleerd.
• Heb je een open haard? Laat de schoorsteen elk jaar vegen om verstopping te voorkomen.
• Zorg altijd voor voldoende luchttoevoer en ventilatie. Sluit bijvoorbeeld ventilatieroosters in de woning nooit af.
• Plaats minstens één koolmonoxidemelder in huis, en doe dat op de juiste plaats! 
• Doe de online test en bekijk hoe groot jouw risico is op een koolmonoxidevergiftiging.

Hoe herken ik een koolmonoxidevergiftiging?

Stel, er komt te veel koolmonoxide vrij in je woning. Je ruikt en proeft het niet en je hebt geen koolmonoxidemelder die je waarschuwt. Koolmonoxide wordt 250 keer sneller in het bloed opgenomen dan zuurstof. Het gevolg: vitale organen zoals hart, lever en hersenen krijgen te weinig zuurstof. Je kan hierdoor verschillende gezondheidsklachten krijgen:

• Hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, vermoeidheid en moeite met zien en concentreren zijn de eerste lichamelijke symptomen. Het lijkt alsof je een griepje onder de leden hebt.
• Bij hogere concentraties koolmonoxide loop je gevaar bewusteloos te raken, blijvende hersenschade op te lopen of zelfs te overlijden.

Het mogelijk vrijkomen van koolmonoxide kan je zien aan:

• De waakvlam van gasapparatuur. Die is oranje in plaats van blauw als er sprake is van vervuiling of van onvolledige verbranding.
• De ramen in de ruimte van de kachel, cv-ketel of geiser zijn beslagen. Er is mogelijk onvoldoende zuurstof in de ruimte. Zorg voor een goede ventilatie door bijvoorbeeld een raam open te zetten.

Wat moet ik doen bij een koolmonoxidevergiftiging?

Bij het vermoeden van een koolmonoxidevergiftiging is ventilatie essentieel. Volg onderstaande stappen op:

• Waarschuw eventuele huisgenoten.
• Ga zo snel mogelijk naar buiten.
• Sluit de voordeur.
• Bel 112 en volg de aanwijzingen van de hulpdiensten op.
• Raadpleeg een huisarts.

Een beginnend brandje kan je vaak zelf nog proberen te blussen met bijvoorbeeld water, zand, een blusdeken of brandblusser. Maar blus alleen als je zeker weet dat je zonder moeite en gevaar weg kan komen. Breng altijd je (eventuele) huisgenoten in veiligheid en bel 112. Je weet immers niet of het een klein brandje blijft.

Water

Blus alleen een beginnend brandje als je het vuur met één emmer water kan doven. Zorg voor een lange tuinslang waarmee je in alle hoeken van het huis kan blussen en zorg dat de slang altijd is aangesloten op de waterleiding.
Let op: gebruik nooit water voor het blussen van olie- en vetbranden, zoals bij vlam in de pan, of als de brand veroorzaakt is door een elektrisch apparaat. Leg dan een passend deksel op de pan of gebruik een brandblusser.

Brandblusser

Er zijn verschillende soorten brandblussers. Realiseer je dat een brandblusser snel leeg is. Nader het brandje daarom zo dicht mogelijk en spuit met korte stoten. Richt niet op de vlammen, maar op het brandende materiaal.

Zand

Doof een vuur in een haard met zand bij een schoorsteenbrand.

Blusdeken

Een blusdeken is gemaakt van onbrandbaar materiaal, zoals glasvezel of geïmpregneerde wol. Gebruik een blusdeken bij de volgende situaties:

• Om een in brand geraakt persoon te blussen.
• Een brandend televisietoestel.
• Een brandende prullenbak.

Zo gebruik je een blusdeken:

• Trek de blusdeken uit de houder.
• Sla de bovenkant van de blusdeken een keer om je handen om ze te beschermen.
• Houd de blusdeken hoog en blijf erachter.
• Dek de brand af met de blusdeken. Zorg dat er geen lucht meer bij kan komen. Laat de blusdeken enige tijd liggen.
• Bij het blussen van een in brand geraakt persoon, begin je direct onder het hoofd met wikkelen, dus van boven naar onderen. Laat het gezicht vrij. Op deze manier kan er geen rook bij het gezicht komen.
• Gooi de deken na gebruik weg.

Let op: gebruik geen blusdekens voor het blussen van olie- en vetbranden, zoals bij vlam in de pan. Leg dan een deksel op de pan of gebruik een brandblusser.